İnsanın kendini tehlikelere karşı koruması, hayatta kalması açısından kaygı doğal ve gerekli bir tepkidir. İşe yeni başlamak , hoşlanılan biriyle ilk randevu, sınava girmek gibi durumlarda insanın kaygılanması beklenilen bir durumdur. Ancak ortada herhangi bir tehlike yokken endişe ve sıkıntınız oluyorsa ya da olması gerekenden çok daha fazla endişe, heyecan duyuyorsanız “Kaygı Bozuklukları“ olarak adlandırılan psikiyatrik hastalıklar açısından değerlendirilmeniz gerekir.
Kaygıyı Nasıl Tarif Ederiz?
“Sıkıntı geliyor, tıkanıyorum, bunalıyorum ve boğulacak gibi oluyorum”.
“Telefon ya da kapı çalsa çok heyecanlanıyorum ve kalbim hızla çarpmaya başlıyor.”
“ Çocuklarımın ya da yakınlarımın başına kötü bir şey gelmiş olabileceği düşüncesi ile çok endişeleniyorum”.
“Kapalı, basık yerlere girdiğimde sıkıntı hissediyorum, daralıyorum, havasız kalırsam diye korkuyorum. Artık asansöre dahi binemiyorum.”
“Sınavlarda çok heyecanlanıyorum, bildiklerimi de unutuyorum. Heyecandan, endişeden hep beklediğimden daha kötü notlar alıyorum. Sınavda ne yapacağımı düşünmekten ders dahi çalışamıyorum.”
Kaygının Ruhsal Belirtileri Nelerdir?
- Endişe, kaygı, tasa
- Konsantrasyonda bozulma
- Sinirlilik, huzursuzluk
- Tahammülsüzlük
- Heyecan
- Kötü bir haber alacağı beklentisi
- Çabuk irkilme
- Gerçekdışılık hissi, dış dünyaya yabancılık duygusu
- Vücudun değiştiği, yabancılaştığı hissi
- Kontrolünü yitirme hissi
- Çıldırma hissi
- Ölüm korkusu
Kaygının Bedensel Belirtileri Nelerdir?
- Çarpıntı hissi veya kalp atım hızında artma
- Terleme
- Titreme veya sarsılma
- Ağız kuruluğu
- Nefes almakta güçlük
- Boğulma hissi veya hava açlığı
- Göğüste ağrı veya rahatsızlık hissi
- Bulantı veya karın bölgesinde rahatsızlık
- Bağırsak hareketlerinde düzensizlik
- Sık idrara çıkma
- Yüzde kızarma
- Baş dönmesi
- Kulak çınlaması
- Sıcak veya soğuk basması
- Yerinde duramama veya gevşeyememe
- Uyuşma ya da ürperme hissi
- Boğazda düğümlenme hissi veya yutma güçlüğü
- Uyku bozuklukları
- Kaslarda gerginlik ve ağrılar
- Kolay yorulma
- Kaygınız şiddetiyse,
- Gün içinde çok sık ortaya çıkıyor ve günün büyük bir bölümünü kapsıyorsa,
- Bu duyguları kontrol edemiyor ve başa çıkamıyorsanız,
- Günlük yaşamınızı (iş, aile) olumsuz etkilemeye başlamışsa,
- En az 1 aydır bu durumu yaşıyorsanız
“Kaygı Bozukluğu” olma olasılığınız yüksektir.
Kaygı Bozuklukları Nelerdir?
- Yaygın Anksiyete Bozukluğu
- Panik Atak
- Agorafobi
- Özgül Fobi
- Sosyal Fobi (Sosyal Anksiyete Bozukluğu)
- Somatizasyon Bozukluğu
- Sınav Kaygısı
- Akut Stres Bozukluğu
- Travma Sonrası Stres Bozukluğu
Kaygı Bozukluklarının Tedavisi
Kaygı bozuklukları kişiyi çok bunaltmakla birlikte tedavi edilebilen hastalıklardır, ilaçla ve psikoterapi ile düzelebilir. Gerektiğinde her iki yöntem birlikte ya da ayrı ayrı kullanılabilir.
Eğer ilaç tedavisi verilecekse tedavi en az 1-1.5 yıl sürmelidir. İlaç olarak antidepresanlar ve kaygı giderici ilaçlar doktorunuzun uygun gördüğü şekilde verilir. Eğer uykusuzluk şikayeti de varsa gerektiğinde uyku ilaçları da tedaviye eklenir. Çok yoğun bunaltı, sıkıntı olduğunda da kaygı giderici ilaçlar( anksiyolitikler) kullanılabilir.
Psikoterapi olarak farklı tedavi teknikleri uygulanmakla birlikte son yıllarda Kaygı bozukluklarının tedavisinde etkisi bilimsel olarak kanıtlanmış olan Bilişsel Davranışcı Terapi ilaçlar kadar etkilidir. Tedavi bittikten sonra hastalık belirtilerinin tekrarlama riski, terapi sonrasında ilaç kullanıp bırakanlara göre çok düşüktür. Bu nedenle uygun hastalarda mutlaka Bilişsel Davranışcı Terapi uygulanmalıdır.
